Kaszubski chleb żytni na ziemniakach
- Szczegóły
- Kategoria: woj.pomorskie
- Opublikowano: niedziela, 21 lipiec 2013 13:34
- Odsłony: 12301
Źródło oraz gdzie kupić: Ministerstwo Rozwoju Rolnictwa i Wsi
Wygląd:
Prostokątny foremkowy bochenek
Kształt:
Prostokątny foremkowy bochenek
Wielkość:
Foremki o długości 25 cm i szerokości 12 cm, chleb o wadze około 1 kg
Konsystencja:
Konsystencja stała – sprężysta
Smak i zapach:
Przyjemny zapach chleba, smak lekko kwaśny
Barwa (zewnętrzna i na przekroju) :
Jasnobrązowa skórka, miąższ jasnoszary
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:
Do wypieku chleba na terenie Kaszub używano głównie mąki żytniej, ponieważ gleba na Kaszubach jest mało urodzajna, przeważnie słaba i piaszczysta, a klimat ostry, z długimi zimami i późnymi wiosnami. Jak podaje W. Błaszkowski (Tradycyjna ludowa kultura materialna Kaszub w: Pomorze Gdańskie – Kultura i sztuka, 1965): (…) uprawa nastawiona była na produkcję żyta (…), ziemniaków. Chleb dawniej rzadko pojawiał się na stole kaszubskim, powszedni stał się dopiero pod koniec XIX wieku. Kaszubski piec chlebowy, wybudowany z kamienia i gliny niekiedy w sporej odległości od innych budynków (w kształcie kopulastym), spełniał szereg funkcji. Wypiekano w nim chleb (około 20 dużych bochenków), suszono ziarno, owoce, a nawet mięso, suszono też ryby i grzyby, słomę lnianą i drewno na podpałkę. T. Bolduan w Nowym Bedekerze Kaszubskim (2002) wspomina, iż chleb wypiekano z żytniej mąki z dodatkiem roztartych ziemniaków. Ciasto na zaczynie chlebowym lub z dodatkiem drożdży ugniatano w dużej dzieży, następnie nakrywano płótnem lub kocem, żeby wyrosło. Chleb pieczono w specjalnych piecach w podłużnych formach, przeważnie raz na tydzień. Jak pisze E. Babicz-Zielińska w Zdrowotnych aspektach kuchni regionalnych, na przykładzie kuchni kaszubskiej (w: Produkt regionalny i tradycyjny a agroturystyka, materiały konferencyjne, 2006): Z żyta wypiekano chleb z dodatkiem ziemniaków zarówno surowych jak i gotowanych; w latach nieurodzaju z dodatkiem perzu. Dla utrzymania świeżości chleba dodawano mleko zsiadłe lub maślankę. Dawniej, kiedy zboże mieliło się w warunkach domowych na żarnach chleb był ciemniejszy, zawierał otręby. Najważniejszym produktem sporządzanym z mąki był chleb, uważany za symbol dobrobytu i otaczany powszechną czcią. Pieczenie chleba było bardzo ważną, niemal obrzędową czynnością kobiety wiejskiej, z której osobą wiązało się wiele nakazów i zakazów o charakterze magicznym. Chleb pieczono w zasadzie z mąki żytniej, z mniejszym lub większym dodatkiem ugotowanych albo surowych, utartych ziemniaków, a na Kaszubach również z mąki jęczmiennej, owsianej, tatarczanej, a nawet grochowej. Chleb upieczony z mąki utartej na żarnach był bardzo ciemny, prawie czarny. Bochenki wkładano do pieca i po upieczeniu wyjmowano zeń drewnianymi łopatami o kształcie czworobocznym (rzadziej owalnym) (H. Lewandowski, Promocja kultury kulinarnej w tradycji i obyczajach w: Produkt regionalny i tradycyjny a agroturystyka, op. cit.). Również M. Woźniczko (Tradycje kulinarne regionów i ich wpływ na rozwój agroturystyki w: Produkt regionalny i tradycyjny a agroturystyka, op. cit.) wymienia tradycyjny kaszubski chleb, do którego gospodynie dodają między innymi mleko i ugotowane ziemniaki. Chleb z dodatkiem roztartych ziemniaków, na zaczynie chlebowym to jeden ze specjałów kaszubskich.